زانوی ضربدری (genu valgum)، حالتی است که در آن زانوها به سمت داخل متمایل می‌شوند. این وضعیت باعث میشود که مچ پاها از هم فاصله بگیرند. زانوی ضربدری می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد و دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، مشکلات رشد، آسیب‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای برای آن برشمرده میشود. در ادامه به بررسی ابعاد مختلف زانوی ضربدری می‌پردازیم. برای آنکه بدانید زانو ضربدری چيست!؟ دلایل بروز آن چیست و چه علائمی دارد؟ با چه روش‌هایی قابل تشخیص و درمان است؟ و بسیاری از سوالات دیگر، شما را به خواندن ادامه مطلب دعوت می‌کنیم.
زانوی ضربدری یا ژنووالگوم، حالتی است که در آن زانوها به سمت داخل متمایل می‌شوند و به‌جای قرارگرفتن در یک راستا، به هم نزدیک می‌شوند. در نتیجه، مچ پاها از هم فاصله می‌گیرند و ظاهری شبیه به حرف X انگلیسی به وجود می‌آید. زانوی ضربدری غالبا به‌صورت دوطرفه رخ می‌دهد و هر دوزانو را درگیر می‌کند. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است تنها یک زانو تحت تاثیر قرار گیرد.
زانوی ضربدری می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. علت ایجاد زانو ضربدری چيست؟ پاسخ این سوال در این بخش به شرح زیر ذکر شده است:
همچنین، اضافه‌وزن فشار زیادی به مفاصل می‌آورد و می‌تواند به تشدید زانوی ضربدری کمک کند. در کودکان، آسیب به صفحه رشد می‌تواند با این مشکل همراه باشد. زانوی ضربدری یکی از مشکلات شایع اسکلتی است که می‌تواند منجر به درد و اختلال در راه رفتن شود. خوشبختانه، در بسیاری از موارد، درمان غیرجراحی انحرافات زانو می‌تواند به بهبود وضعیت و کاهش علائم کمک کند.
بارزترین نشانه زانوی ضربدری، فاصله‌گرفتن مچ پاها از هم هنگام ایستادن با زانوهای چسبیده به هم است. این وضعیت باعث ایجاد فشار غیرطبیعی بر روی مفاصل زانو میشود و در نتیجه علائم دیگری را نیز به همراه دارد. علائم زانوی ضربدری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
علت اصلی این علائم، فشار بیش از حد بر روی قسمت داخلی زانو (رباط جانبی داخلی یا MCL) و قسمت خارجی زانو است. این فشار نامتعادل می‌تواند باعث التهاب، آسیب به غضروف و در نهایت آرتروز شود.
زانوی ضربدری می‌تواند باعث فشار نامتعادل روی مفصل زانو شود و در طول زمان منجر به ناراحتی و درد شود. برای کاهش این عوارض، روش‌های مختلفی در درمان درد زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای تشخیص دقیق زانوی ضربدری یا پای ایکس و تعیین بهترین روش درمان، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا پزشکان ارتوپد مراحل زیر را طی می‌کند:
تشخیص دقیق زانوی ضربدری برای انتخاب بهترین روش درمانی بسیار مهم است. باتوجه‌به علت ایجاد زانوی ضربدری و شدت آن، پزشک می‌تواند روش درمانی مناسب را انتخاب کند. روش‌های درمانی ممکن است شامل متدهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، استفاده از بریس و ارتزهای ارتوتیک مانند زانوبند بندهای طبی، ورزش‌ها و حرکات اصلاحی و یا در موارد شدید و مزمن جراحی باشد.
در موارد و بروز علائم زیر، مراجعه به کلینیک ارتوپدی فنی و ویزیت توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا پزشک ارتوپد، جهت تشخیص و بهره مندی از روش‌های درمانی مناسب، امری ضروری خواهد بود:
پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی یا ارتوپد با معاینه کامل و انجام آزمایش‌های لازم، علت دقیق ایجاد زانوی ضربدری را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را برای شما تجویز می‌کند. درمان زودهنگام زانوی ضربدری می‌تواند جلوی پیشرفت عارضه و ایجاد عوارض بعدی مانند آرتروز را بگیرد.
سوال رایج و دغدغه امروز والدین این است: بهترین زمان برای تشخیص، کنترل و رفع زانوی ضربدری در چه سنی است؟ به‌طور کلی، زانوی ضربدری (Genu Valgum) یا به اصطلاح زانوی ایکس در کودکان یک وضعیت طبیعی و فیزیولوژیک محسوب میشود و معمولاً بخشی از روند رشد طبیعی است؛ اما نکته مهم اینه که این حالت در سنین خاصی باید بهبود پیدا کند و در غیراین‌صورت پیگیری و مراجعه به پزشک توصیه میشود.
روند رشد طبیعی زانو و پاها در کودکان به این ترتیب است:
اما اگر بعد از ۷ سالگی:
در این موارد باید حتماً به پزشک ارتوپد یا متخصص طب فیزیکی مراجعه کرد.
نکته مهم: اگر کودک اضافه‌وزن داشته باشد یا سابقه خانوادگی مشکلات اسکلتی (مثل نرمی استخوان یا راشیتیسم) در خانواده باشد، بهتر است زودتر از سن ۷ سالگی پیگیری شود. همچنین در مواردی که کودک تاخیر رشد حرکتی (مثل دیر راه افتادن) دارد، باید بررسی زودتر انجام شود.
بله، اما بستگی به شدت و علت دارد. اگه زانوی پرانتزی خفیف باشد و همراه با درد یا اختلال عملکردی نباشد، میتوان با اصلاح سبک زندگی و تمرین‌های اصلاحی مدیریت کرد. اما اگر زانوی پرانتزی شدید باشد (به‌ویژه با درد زانو یا تخریب مفصل)، در برخی موارد نیاز به درمان‌های جدی‌تر مثل جراحی است.
زانوی پرانتزی را در بزرگسالی را باید جدی گرفت. زیرا عدم کنترل و پیشگیری از پیشرفت آن باعث بروز عوارض بعدی میشود:
عدم پیگیری و درمان زانوی پرانتزی در کودکی موجب بروز مشکلات اسکلتی و عضلانی در سنین بالاتر میشود. پزشکان متخصص توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به زانوی ایکس در سنین بالاتر، برای جلوگیری از مزمن شدن و بروز علائم جانبی بیشتر، روش‌های زیر را پیگیری کنند.
کلینیک امید با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های درمانی و تیم متخصصین مجرب، آماده ارائه خدمات درمانی جامع برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به زانوی ضربدری است. درمان در کلینیک امید بر اساس ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و باهدف کاهش درد، بهبود عملکرد مفصل و بازگشت بیمار به فعالیت‌های روزمره طراحی میشود. روش‌های درمانی ارائه شده در کلینیک امید برای زانو ضربدری چيست؟
در موارد شدید که درمان‌های غیرجراحی موثر نباشند، ممکن است جراحی توصیه شود. جراحی استئوتومی یکی از روش‌های جراحی رایج برای اصلاح زانوی ضربدری به شمار می‌رود. با اعتماد به کلینیک امید، می‌توانید به زندگی فعال و بدون درد بازگردید.
سخن نهایی
زانو ضربدری چيست؟ زانوی ضربدری، حالتی است که در آن زانوها به سمت داخل متمایل شده و به هم نزدیک می‌شوند. این عارضه می‌تواند در کودکان و بزرگسالان به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، مشکلات رشد، آسیب‌ها و بیماری‌های زمینه‌ای رخ دهد. درمان زانوی ضربدری به‌شدت و علت ایجاد آن بستگی دارد و ممکن است شامل فیزیوتراپی، استفاده از بریس، فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی و در موارد شدید جراحی باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب زانوی ضربدری می‌تواند از پیشرفت عارضه و ایجاد عوارض بعدی مانند آرتروز جلوگیری کند.
آخرین مقالات
عمل تنگی کانال نخاع
درد شانه سمت راست
فیزیوتراپی تنگی کانال نخاعی