دیسک کمر مهره 5 و1، یکی از شایع‌ترین مشکلات ستون فقرات است که می‌تواند درد شدیدی در ناحیه کمر، باسن، پاها و گاهی تا انگشتان پا ایجاد کند. این مشکل معمولا به دلیل فتق یا بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای پنجم کمر (L5) و اولین مهره خاجی (S1) رخ می‌دهد. درمان دیسک کمر مهره 5 و 1 به شدت و نوع آسیب بستگی دارد.
مفصل لومبوساکرال (L5-S1)، محل اتصال بین ستون فقرات کمری و خاجی، به‌عنوان بخش حرکتی مهمی در پایین کمر شناخته می‌شود. در این ناحیه، انحنای ستون فقرات از لوردوز کمری به کیفوز ساکرال تغییر می‌یابد. مفصل L5-S1 نقش کلیدی در انتقال بار از ستون فقرات به لگن و اندام تحتانی ایفا می‌کند. مهره حرکتی 5 و 1 به دلیل آناتومی خاص خود، در مقایسه با مهره‌های بالایی، تحت‌فشار و بار مکانیکی بیشتری قرار دارد. این ویژگی باعث می‌شود که مفصل L5-S1 مستعد آسیب‌های ناشی از ضربه، تحلیل‌رفتن تدریجی، فتق دیسک بین مهره‌ای و دردهای عصبی باشد.
مهم است بدانید که هر فردی با علائم دیسک، نیاز به ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص دارد تا بهترین برنامه درمان دیسک کمر مهره 5 و 1 برای او انتخاب شود. خوددرمانی یا استفاده از روش‌های درمانی دیسک کمر بدون مشورت با پزشک می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.
باگذشت زمان و به دلیل حرکات تکراری، دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات مستعد سایش و پارگی می‌شوند. این فرایند طبیعی بخشی از روند پیری است و در همه افراد رخ می‌دهد. دیسک‌های برآمده در ناحیه 5 و 1 به دلیل تحمل وزن بدن و استرس‌های وارده، شایع‌تر هستند. درد ناشی از این عارضه می‌تواند به صورت ناگهانی یا تدریجی به وجود آید و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر باشد. علائم شایع دیسک برآمده 5 و 1 عبارت‌اند از:
این علائم ممکن است به دلیل فشار دیسک بر روی عصب‌های نخاعی ایجاد شوند. برای درمان دیسک کمری مهره 1 و 5 باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
شرایطی که بر مفصل لومبوساکرال (L5-S1) تاثیر می‌گذارند، عموما با روش‌های غیرجراحی درمان می‌شوند. بااین‌حال، در صورت تشدید علائم کمر و پا، عدم پاسخ‌دهی به درمان‌های محافظه‌کارانه، یا در شرایط اورژانسی مانند وجود تومور یا سندرم دم اسب، ممکن است جراحی به‌عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته شود. اما روش‌های پلکانی درمان دیسک کمر مهره 5 و 1 عبارت‌اند از:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن معمولا در ابتدا برای کاهش درد و التهاب ناشی از مشکل دیسک مهره 5 و 1 تجویز می‌شوند. در صورت شدت بالای درد، پزشک ممکن است داروهای قوی‌تری مانند اپیوئیدها (بااحتیاط و تحت‌نظر پزشک) یا کورتیکواستروئیدها را تجویز کند.
تمرینات و برنامه‌های فیزیوتراپی تخصصی می‌توانند به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات، بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش درد کمک کنند. این برنامه‌ها معمولا شامل تمرینات کششی، تقویتی و حرکات کنترل‌شده هستند که به‌تدریج شدت آن‌ها افزایش می‌یابد. فیزیوتراپیست‌ها از مدالیته‌های پیشرفته‌ای مانند لیزرپرتوان، تکارتراپی، مگنت تراپی، تنس و اولتراساند نیز در کنار آموزش تمرینات ورزشی استفاده می‌کنند.
آب‌درمانی یکی از دیگر از روش‌های غیرجراحی و تأثیرگذار در کاهش درد و کنترل عوارض دیسک کمر مهره 5 و 1 است. خاصیت شناوری آب سبب کاهش نیروی وارده بر مهره‌ها و ستون فقرات می‌شود و فشار کمتری به دیسک بیرون زده می‌کند. انچام تمرین‌های ورزشی مخصوص در آب، علاوه بر اینکه درد را کاهش می‌دهد، بلکه عضلات کمری را نیز تقویت می‌کند.
درمان‌های دستی (مانیپویلاسیون) ستون فقرات کمری توسط متخصص کایروپراکتیک ممکن است در برخی موارد به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند. بااین‌حال، قبل از شروع هرگونه درمان دیسک کمر مهره 5 و 1، مشورت با پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ضروری است.
پس از انجام روش‌های درمانی غیرجراحی اشاره شده در بالا و در صورتیکه درد همچنان ادامه داشته باشد، پزشک ممکن است تزریق را به‌عنوان گزینه درمانی کم تهاجمی پیشنهاد دهد. تزریقات می‌توانند به کاهش التهاب و درد ناشی از دیسک مهره 5 و1 کمک کنند و به‌عنوان یک مرحله قبل از جراحی در نظر گرفته شوند. تزریقات کم تهاجمی ترکیبی از انواع زیر است که به تشخیص پزشک برای بیمار تجویز خواهد شد:
برای اطمینان از دقیق بودن تزریق و کاهش خطر عوارض، پزشکان اغلب از دستگاه فلوروسکوپی (نوعی دستگاه اشعه ایکس) کمک می‌گیرند. با کمک این دستگاه، پزشک موقعیت سوزن را به صورت زنده می‌بیند و بادقت بیشتری تزریق را انجام می‌دهد.
هنگامی که علائم عصبی مانند بی‌حسی، ضعف یا اختلالات عملکردی روده یا مثانه (نشانه‌ای از سندرم دم‌اسبی) علی‌رغم تلاش‌های درمانی محافظه‌کارانه همچنان تشدید شوند، جراحی ممکن است به‌عنوان آخرین گزینه درمانی مورد بررسی قرار می‌گیرد. جراحی معمولا زمانی توصیه خواهد شد که یک علت ساختاری مشخص برای علائم وجود داشته باشد که با درمان‌های غیرجراحی بهبود نیافته باشد.
جراحی‌های ستون فقرات معمولا به صورت میکروسرجری یا با استفاده از تکنیک‌های کم تهاجمی انجام می‌گیرند. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است جراحی باز لازم باشد.
کلینیک امید با بهره‌گیری از تیمی مجرب از متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی، کایروپراکتیک، فیزیوتراپیست کاردرمانگر و کارشناسان ارتز و پروتز، رویکردی پلکانی برای درمان دیسک کمر مهره 5 و 1 ارائه می‌دهد. این کلینیک با استفاده از جدیدترین روش‌های تشخیصی مانند نوار عصب و عضله و درمانی غیرجراحی از جمله فیزیوتراپی تخصصی، لیزردرمانی، درمان‌های دستی و کایروپرکتیک، تزریقات اپیدورال و در صورت لزوم، جراحی‌های کم تهاجمی، به بیماران کمک می‌کند تا درد خود را کاهش دهند و به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. در صورت برای عمل‌های تهاجمی نیز بهترین مشاوره برای انواع جراحی‌های باز را مشاوره خواهند داد.
کلینیک امید با تمرکز بر کاهش درد، بهبود عملکرد و افزایش کیفیت زندگی بیماران، یک گزینه مناسب برای درمان مشکلات دیسک کمر محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
انتخاب روش درمان دیسک کمر مهره 5 و 1 به عوامل متعددی از جمله شدت علائم، سن بیمار، وضعیت کلی سلامتی و ترجیحات شخصی بستگی دارد. همکاری نزدیک با پزشک متخصص و انجام دقیق دستورات درمانی، نقش مهمی در بهبودی و کاهش درد دارد. به یاد داشته باشید که هر فردی به درمان‌های متفاوتی پاسخ می‌دهد و ممکن است ترکیبی از روش‌های درمانی برای رسیدن به بهترین نتیجه لازم باشد.