مهم‌ترین فرق بین پزشک طب فیزیکی و پزشک ارتوپد به رویکرد درمانی آن‌ها مربوط میشود. پزشکان طب فیزیکی و توانبخشی، بیشتر روی بهبود عملکرد و توانبخشی عضلات و مفاصل از طریق روشهای غیرجراحی تمرکز دارد. در حالی که پزشکان ارتوپدی، با کمک جراحی باعث درمان مشکلات ساختاری استخوان‌ها و مفاصل میشود. با این حال، بسیاری از بیماران فرق طب فیزیکی و ارتوپد را نمی‌دانند! در نتیجه، دیرتر از موعد به پزشک مناسب مراجعه می‌کنند و سلامت‌شان به خطر می‌افتد. اگر شما هم فرق طب فیزیکی و ارتوپد را نمی‌دانید، این مطلب از مجله آنلاین کلینیک امید را مطالعه کنید.
طب فیزیکی و توانبخشی (Physical Medicine and Rehabilitation) شاخه‌ای از علوم پزشکی و مربوط به سیستم عضلانی، اسکلتی و عصبی است. در طب فیزیکی و توانبخشی، تلاش بر این است که توان حرکتی و عملکردی بیماران بدون جراحی، به وضعیت اول برگردد. متخصصین این حوزه معمولاً از روش‌هایی مثل فیزیوتراپی، دارو درمانی، منوال تراپی، تزریقات موضعی و تکنولوژی‌های نوین توانبخشی استفاده می‌کنند. در مقابل، جراحی ارتوپدی (Orthopedic Surgery) تخصصی است که شامل تشخیص، پیشگیری و درمان سیستم اسکلتی-عضلانی از طریق جراحی میشود. روشهای درمانی این حوزه معمولاً شامل درمان شکستگی‌ها، اصلاح انحرافات ستون فقرات، تعویض مفاصل، و درمان پارگی ها و کشیدیگی های شدید و مزمن تاندون و رباط هستند. متخصصان ارتوپد در بسیاری موارد از تصویربرداری دقیق، روشهای جراحی باز یا بسته، و درمان‌های پس از عمل کمک می‌گیرند.
طب فیزیکی و ارتوپدی یک هدف مشترک دارند؛ آن هم چیزی نیست جز بهبود کیفیت زندگی بیمار. اما این دو شاخه پزشکی در روشهای درمانی، نوع مداخلات و نقش بیمار در فرآیند بهبود، تفاوت‌های مهمی دارند. در ادامه، به 7 تفاوت کلیدی میان این دو تخصص می‌پردازیم:
| ویژگی | طب فیزیکی و توانبخشی (PM&R) | جراح ارتوپدی |
| تعریف تخصص | درمان غیرجراحی اختلالات عضلانی-اسکلتی و عصبی | درمان جراحی و غیرجراحی بیماری‌های استخوان، مفاصل و ستون فقرات |
| رویکرد درمانی | غیـــر جراحی؛ تأکید بر توانبخشی، تمرین درمانی و فیزیوتراپی | غالباً جراحی؛ ولی در برخی موارد درمان دارویی یا گچ‌گیری نیز دارد |
| نوع بیمار | بیمارانی با درد مزمن، فلج، سکته، آسیب نخاع، سیاتیک، آرتروز | شکستگی‌ها، دررفتگی، پارگی رباط‌ها، دیسک شدید، تومورهای استخوانی |
| درمان‌های رایج | دارو، ورزش درمانی، الکتروتراپی، تزریقات موضعی، توانبخشی | جراحی، گچ‌گیری، تعویض مفصل، آرتروسکوپی، فیکساسیون |
| هدف نهایی | بازگرداندن عملکرد، کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی | اصلاح ساختار آسیب‌دیده و بازیابی عملکرد فیزیکی با مداخلات مستقیم |
| مدت زمان درمان | معمولاً بلندمدت، تدریجی و پیوسته | بسته به نوع جراحی یا آسیب، کوتاه یا بلندمدت |
| ابزار درمانی رایج | فیزیوتراپی، TENS، دستگاه‌های تحریک عضله، اسپلینت | ابزارهای جراحی، ایمپلنت، آرتروسکوپ |
| مناسب برای چه نوع دردهایی؟ | دردهای مزمن یا عملکردی، دردهای بدون نیاز به جراحی فوری | دردهای ساختاری شدید که نیاز به ترمیم یا جراحی دارند |
| نمونه بیماری‌ها | سیاتیک، سکته مغزی، ام‌اس، آرتروز، کمردرد مزمن | شکستگی‌ها، دیسک کمر شدید، پارگی مینیسک، اسکولیوز شدید |
شناخت درست و دقیق تفاوت‌های بین تخصص‌های پزشکی، نقش مهمی در انتخاب مسیر درمانی دارد. زمانی که بیمار نسبت به ماهیت بیماری‌اش آگاهی نیست، به متخصص اشتباهی مراجعه می‌کند. همین موضوع می‌تواند روند درمان را به تأخیر بیندازد یا حتی آن را بی‌اثر کند. از جمله دلایل اهمیت شناخت تفاوت میان طب فیزیکی و ارتوپدی عبارت‌اند از:
گاهی آسیب یا اختلال در سیستم اسکلتی‌عضلانی آنقدر شدید است که به جراحی یا درمان تخصصی نیاز دارد. در چنین شرایطی، بدون فوت وقت باید به متخصص کلینیک ارتوپد فنی مراجعه کنید. از جمله شرایط حساسی که نیازمند بررسی توسط متخصص ارتوپد هستند، عبارت‌اند از:
در کلینیک طب فیزیکی و درد امید، مجموعه‌ای از خدمات غیرجراحی و جدید برای بهبود عملکرد جسمی بیماران ارائه می‌شوند. خوشبختانه، تمرکز کلینیک امید بیشتر روی خدمات طب فیزیکی است تا بیمار با کم‌ترین درد، درمان شود. این خدمات توسط تیم حرفه‌ای و با استفاده از فناوری‌های روز پزشکی انجام می‌شوند. هدف اصلی ما، کاهش درد، ارتقای کیفیت زندگی بیماران و جلوگیری از پیشرفت آسیب‌ها است. در مرکز ما، بنا به تشخیص متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و نیاز بیمار به روش های جراحی، پزشکان شما را به جراحان ستون فقرات، مغز و اعصاب و ارتوپد ارجاع خواهد داد و در انتخاب مناسبترین روش جراحی شما را هدایت خواهند کرد.
از جمله خدمات ما در کلینیک طب فیزیکی و درد امید:
آشنایی با فرق طب فیزیکی و ارتوپد، اولین قدم در انتخاب درمان مناسب و هدفمند است. هر چند که این دو رشته، به مشکلات اسکلتی‌عضلانی مربوط می‌شوند، اما رویکردها و ابزارهای متفاوتی برای درمان دارند. با انتخاب درست بین این دو، از جراحی غیرضروری پیشگیری کنید و سریع‌تر به وضعیت قبل برگردید. در کلینیک امید، ترکیبی از تجربه و تخصص وجود دارد و تمرکز روی خدمات طب فیزیکی است. همچنین، امکان استفاده از مشاوره‌های پزشکی آنلاین و خدمات ویزیت در منزل هم برای رفاه حال بیماران وجود دارد. برای ارتباط بیشتر می‌توانید از طریق شماره تلفن 02188801800 تماس بگیرید.
سوالات متداول
چه زمانی باید به متخصص ارتوپد و چه زمانی به متخصص طب فیزیکی مراجعه کنیم؟
اگر با شکستگی، دررفتگی یا نیاز به جراحی استخوانی مواجه هستید، به ارتوپد مراجعه کنید. در عوض، برای درمان‌های غیرجراحی و توانبخشی دردها و مشکلات اسکلتی-عضلانی و عملکردی، به سراغ متخصص طب فیزیکی بروید.
آیا طب فیزیکی می‌تواند جایگزین جراحی شود؟
بله؛ با وجود فرق طب فیزیکی و ارتوپد، می‌توان آن‌ها را جایگزین همدیگر کرد؛ مخصوصاً در دردهای مزمن، اختلالات عملکردی، آرتروز، و حتی بعضی از فتق‌های دیسک خفیف.
آیا خدمات طب فیزیکی برای سالمندان هم مناسب است؟
بله. بسیاری از خدمات طب فیزیکی و توانبخشی، از جمله فیزیوتراپی، کاردرمانی، درمان دردهای مفصلی، و توانبخشی عصبی، دقیقاً برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان طراحی شده‌اند.
فرق طب فیزیکی و فیزیوتراپی دقیقاً در چیست؟
طب فیزیکی یک تخصص پزشکی است که شامل تشخیص، طراحی برنامه درمان و نظارت بر فرآیند بهبود میشود. اما فیزیوتراپی بخشی از روشهای درمانی در طب فیزیکی است که توسط درمانگر اجرا میشود.