معمولا افرادی که به فیزیوتراپی نیاز پیدا می‌کنند، با یک پرسش مهم روبه‌رو هستند: چند جلسه باید مراجعه کنم تا دوره درمان کامل شود؟ یا فاصله بین جلسات باید چقدر باشد تا بدن بهتر پاسخ دهد؟ واقعیت این است که هیچ عدد ثابتی وجود ندارد، اما می‌توان با بررسی نوع آسیب، شدت آن و واکنش بدن، حدود تعداد جلسات را تخمین زد. در این مطلب از مجله پزشکی کلینیک امید به این موضوع می‌پردازیم که تعداد جلسات فیزیوتراپی چقدر است.
تعداد جلسات فیزیوتراپی یعنی چند بار در یک دوره مشخص باید برای درمان به کلینیک فیزیوتراپی مراجعه کنید. این جلسات طوری برنامه‌ریزی می‌شوند که علاوه بر اثربخشی درمان، فشار زیادی هم به بدن وارد نشود. هدف از مشخص‌کردن تعداد جلسات، ایجاد نظم در فرایند درمان است. با این کار می‌توان پیشرفت بیمار را به‌صورت مرحله‌ای ارزیابی کرد و در صورت نیاز، برنامه درمانی را تغییر داد. به طور کلی، تعداد جلسات درمان از ابتدای کار مشخص نیست؛ بلکه بسته به شرایط فرد و به مرور زمان تعیین می‌شود.
بهترین فاصله بین جلسات فیزیوتراپی معمولاً یک روز در میان است. با این فاصله زمانی، عضلات و بافت‌ها فرصت بازیابی پیدا می‌کنند و بدن به تمرینات واکنش مثبت نشان می‌دهد. همچنین، این روند از خستگی بیش‌ازحد جلوگیری می‌کند و اجازه می‌دهد که آسیب‌های احتمالی کوچک هم ترمیم شوند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی معمولاً بین ۵ تا ۲۰ جلسه متغیر است. البته این عدد ثابت نیست و گاهی بیشتر یا کمتر می‌شود. در مجموع، فیزیوتراپیست بعد از بررسی شرایط بیمار، یک برنامه اولیه ارائه می‌دهد. در طول درمان، این برنامه بر اساس بهبود یا پیشرفت بیمار اصلاح می‌شود. در بعضی از موارد، مخصوصاً در آسیب‌های مزمن یا بعد از عمل جراحی، تعداد جلسات افزایش پیدا می‌کنند. در عوض، بعضی از آسیب‌های خفیف معمولاً با چند جلسه بهبود پیدا می‌کنند و دوره به پایان می‌رسد. در پایان، تشخیص دقیق بر عهده فیزیوتراپیست یا پزشک متخصص است.
بررسی شرایط جسمی و نوع آسیب شما برای تعیین تعداد جلسات فیزیوتراپی بسیار مهم هستند. بعضی از عوامل باعث می‌شوند که تعداد جلسات بیشتر یا کمتر باشد. موارد زیر، مهم‌ترین عوامل در تعیین تعداد جلسات فیزیوتراپی هستند:
علاوه بر شدت آسیب و وضعیت بدنی فرد، باید به نوع آسیب و نوع درد و محل آن هم توجه ویژه‌ای داشت. هر آسیب‌دیدگی، دوره بهبودی خاصی دارد و باید تمرینات ویژه‌ای را برای آن در نظر گرفت. بعضی از مشکلات با چند جلسه برطرف می‌شوند؛ اما بعضی دیگر نیاز به برنامه درمانی بلندمدت دارند. در جدول زیر، تعداد جلسات فیزیوتراپی برای آسیب‌های مختلف را مشاهده می‌کنید:
| نوع درد، آسیب یا مشکل | تعداد تقریبی جلسات فیزیوتراپی | توضیح تکمیلی |
| پیچ خوردگی مچ پا | ۵ تا 15 جلسه | با هدف کاهش درد، بازیابی تعادل و حرکت طبیعی مفصل |
| درد گردن ناشی از وضعیت نامناسب | ۶ تا ۱۰ جلسه | بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات گردن |
| کمردرد مزمن | ۱۰ تا ۱۵ جلسه | کنترل درد و افزایش دامنه حرکتی |
| پارگی رباط صلیبی (بعد از جراحی) | ۱۵ تا ۳۰ جلسه | بازسازی عملکرد زانو و قدرت عضلات اطراف |
| سکته مغزی (توانبخشی عصبی) | ۲۰ جلسه یا بیشتر | تحریک عملکرد عضلات و آموزش مجدد حرکات درمانی |
| شانه یخ‌زده (فروزن شولدر) | ۱۰ تا ۲۰ جلسه | کاهش خشکی و افزایش دامنه حرکتی شانه |
| آرتروز زانو | ۸ تا ۱۲ جلسه | کنترل درد، افزایش تحرک و تقویت عضلات اطراف زانو |
| فیزیوتراپی بعد از شکستگی استخوان | ۱۰ تا 20 جلسه | بازیابی قدرت و عملکرد پس از خارج شدن گچ |
| آسیب دیسک کمر یا گردن | ۱۰ تا ۲۰ جلسه | کاهش فشار روی عصب، بهبود حرکت و کنترل درد |
| التهاب تاندون (تاندونیت) | ۵ تا ۱۰ جلسه | کاهش التهاب و آموزش حرکات بدون فشار اضافی |
| خارپاشنه (التهاب آشیل) | 3 تا 8 جلسه | کاهش التهاب و افزایش انعطاق پذیری بافت های کف و ساق پا |
| سندورم آرنج تنیس بازان (تنیس البو) | ۵ تا ۱۰ جلسه | کاهش التهاب محل اتصال عضلات و گرفتگی های عضلانی |
| سندروم لنف ادم | ۱۰ تا ۲۰ جلسه | تخلیه ادم لنفی، آموزش و بانداژ مناسب جهت مراقبت و تکمیل دوره درمان |
| نقاط ماشه ای (تریگرپوینت) | 3 تا 10 جلسه | آزادسازی نقاط گرفتگی، برگرداندن انعطاف و قدرت کافی عضلانی |
| توانبخشی کف لگن | ۱۰ تا ۲۰ جلسه (طی 3 تا 6 ماه) | بازگرداندن عملکرد مناسب به عضلات کف لگن، افزایش قدرت و الگوی انقباضی/ ریلکسی صحیح |
نکته مهم: این اطلاعات فقط راهنمایی اولیه هستند؛ بنابراین، ممکن است که تعداد جلسات درمانی برای هر فرد متفاوت باشد.
جلسه اول فیزیوتراپی، ستون و پایه برنامه درمانی شما است. در این جلسه، فیزیوتراپیست شرایط جسمی‌تان را بررسی می‌کند. در ادامه، با مشخص شدن اهداف درمانی، برنامه‌ای متناسب با نیازهایتان طراحی می‌شود. همچنین، گاهی تمرینات اولیه شروع در همان جلسه اول شروع می‌شوند و دوره درمانی به‌تدریج جلو می‌رود. هدف اصلی این جلسه، شناخت کامل از مشکل شما و چگونگی رسیدن به بهبود است. در ادامه، با اتفاقاتی که در جلسه اول فیزیوتراپی رخ می‌دهند، آشنا میشوی
در ابتدای جلسه، فیزیوتراپیست به دنبال اطلاعات مهم است. بنابراین، جلسه را با طرح سؤالاتی درباره سابقه پزشکی، نوع آسیب و میزان درد شروع می‌کند. در ادامه، دامنه حرکتی مفاصل، قدرت عضلات و وضعیت بدن با معاینه فیزیکی بررسی می‌شوند. این ارزیابی اولیه، مبنای طراحی برنامه درمانی است.
پس از ارزیابی اولیه، فیزیوتراپیست توضیح می‌دهد که هدف از فیزیوتراپی چیست. همچنین، به این موضوع می‌پردازد که چه نتایجی در کوتاه‌مدت و بلندمدت در انتظار هستند. این اهداف معمولاً شامل کاهش درد، افزایش حرکت مفاصل، بهبود تعادل یا بازگشت به فعالیت‌های روزمره می‌شوند.
یکی از بخش‌های مهم جلسه اول، توضیح درباره نوع مشکل و نحوه بهبودی آن است. فیزیوتراپیست با زبان ساده، نوع آسیب یا بیماری را توضیح می‌دهد. همچنین، نکاتی درباره فعالیت‌های روزمره تان مانند نحوه نشستن، ایستادن یا حرکت‌کردن اصولی به شما آموزش داده می‌شود.
در بسیاری از موارد، درمان از همان جلسه اول شروع می‌شود. این مرحله درمانی ممکن است شامل تمرینات سبک یا استفاده از دستگاه‌هایی برای کاهش درد و التهاب باشد.
در این مرحله، فیزیوتراپیست توضیح می‌دهد که از چه تکنیک‌هایی در طول جلسات استفاده می‌شود. از جمله تکنیک‌های رایج مورد استفاده در فیزیوتراپی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
مدت زمان هر جلسه فیزیوتراپی به نوع مشکل و روش درمانی بستگی دارد. بعضی از درمان‌ها کوتاه هستند و بعضی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند. معمولاً جلسه اول کمی طولانی‌تر است؛ زیرا ارزیابی مشکل و شدت آسیب به‌صورت کامل انجام می‌شود. اما جلسات بعدی، بر اساس نوع آسیب، بین ۳۰ تا 90 دقیقه طول می‌کشند. در جدول زیر، مدت زمان تقریبی جلسات فیزیوتراپی برای مشکلات مختلف را مشاهده می‌کنید:
| نوع درد، آسیب یا مشکل | مدت تقریبی هر جلسه فیزیوتراپی | توضیح تکمیلی |
| رگ‌به‌رگ شدن یا پیچ‌خوردگی مچ پا | ۳۰ تا ۴۰ دقیقه | تمرکز بر بازیابی حرکت مفصل و کاهش التهاب |
| کمردرد حاد یا مزمن | ۴۰ تا ۶۰ دقیقه | شامل تمرینات، ماساژ درمانی و درمان با دستگاه |
| درد شانه یا شانه یخ‌زده | ۴۵ تا ۶۰ دقیقه | تمرینات کششی و تحرک مفصل همراه با تکنیک‌های دستی |
| پارگی رباط صلیبی (پس از جراحی) | ۵۰ تا ۶۰ دقیقه | تقویت عضلات، تمرینات کنترل تعادل و حرکات تخصصی |
| سکته مغزی (توانبخشی عصبی) | ۶۰ دقیقه یا بیشتر | تمرینات تعادلی، هماهنگی، قدرتی و درمان عملکردی |
| دیسک کمر یا گردن | ۴۵ تا ۶۰ دقیقه | کاهش فشار عصبی، اصلاح وضعیت بدن و تمرینات اختصاصی |
| آرتروز زانو | ۳۰ تا ۴۵ دقیقه | تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود دامنه حرکتی |
| شکستگی استخوان (بعد از خارج شدن گچ) | ۴۰ تا ۵۰ دقیقه | تقویت مجدد عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری مفصل |
| خارپاشنه (التهاب آشیل) | ۳۰ تا ۴۵ دقیقه | کاهش التهاب و افزایش انعطاق پذیری بافت های کف و ساق پا |
| سندورم آرنج تنیس بازان (تنیس البو) | ۳۰ تا 60 دقیقه | کاهش التهاب محل اتصال عضلات و گرفتگی های عضلانی |
| سندروم لنف ادم | 45 تا 90 دقیقه | تخلیه ادم لنفی، آموزش و بانداژ مناسب جهت مراقبت و تکمیل دوره درمان |
| نقاط ماشه ای (تریگرپوینت) | 45 تا 60 دقیقه | آزادسازی نقاط گرفتگی، برگرداندن انعطاف و قدرت کافی عضلانی |
| توانبخشی کف لگن | 30 تا 90 دقیقه | بازگرداندن عملکرد مناسب به عضلات کف لگن، افزایش قدرت و الگوی انقباضی/ ریلکسی صحیح |
هزینه فیزیوتراپی برای بسیاری از بیماران دغدغه مهمی است. خوشبختانه، اکثر بیمه‌ها بخش قابل توجهی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهند. به طور کلی، 3 نوع بیمه رایج برای استفاده در جلسات فیزیوتراپی وجود دارند؛ بیمه پایه دولتی، بیمه پایه بانک‌ها و بیمه‌های تکمیلی. خبر خوب اینکه کلینیک توانبخشی امید با بیمه‌های پایه مثل تأمین اجتماعی، بیمه سلامت ایرانیان و خدمات درمانی نیروهای مسلح همکاری دارد. برای اطلاع از سایر شرکت‌های بیمه‌ای دولتی و خصوص طرف قرار با کلینیک امید و خدمات تحت پوشش آنها این صفحه را نیز مطالعه بفرمایید.
برای درک اینکه دقیقاً چند جلسه فیزیوتراپی نیاز دارید، باید توسط پزشک متخصص یا فیزیوتراپیست معاینه شوید. فقط با بررسی تخصصی می‌توان شدت آسیب، میزان پیشرفت و نیاز درمانی را مشخص کرد. در کلینیک توانبخشی امید، تیمی از پزشکان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و فیزیوتراپیست‌های مجرب با تجهیزات پیشرفته آماده ارائه خدمات هستند. در نتیجه، تعداد جلسات مورد نیاز شما با دقت تعیین می‌شود تا در بهترین حالت به بهبودی برسید.
جلسات فیزیوتراپی، بخش مهمی از روند درمان مشکلات عضلانی، عصبی و اسکلتی هستند. برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید، باید بدانید چه عواملی در تعداد جلسات تأثیر می‌گذارند. همچنین، باید بدانید که زمان هر جلسه چقدر است و چه انتظاری از آن دارید. برای دریافت مشاوره تخصصی و رزرو نوبت معاینه، کافی است که با ما در کلینیک توانبخشی امید تماس بگیرید.
سوالات متداول
آیا برای فیزیوتراپی باید نسخه پزشک داشته باشم؟
در همه موارد، برای استفاده از خدمات بیمه و طراحی دقیق برنامه درمانی، نیاز به نسخه است.
آیا جلسات فیزیوتراپی دردناک هستند؟
معمولاً خیر. گاهی ممکن است با شروع درمان و به علت تحریک شدن بدن، تغییراتی در نوع یا شدت درد ایجاد شود یا در بعضی از تمرینات با احساس کشش یا ناراحتی جزئی روبه‌رو شوید. البته این ناراحتی‌های جزئی و موقت، طبیعی هستند و با ادامه جلسات کمتر می‌شوند.
آیا می‌توان فیزیوتراپی را در منزل انجام داد؟
بله. بعضی از کلینیک‌ها مثل کلینیک امید خدمات فیزیوتراپی در منزل را با تجهیزات قابل‌حمل و فیزیوتراپیست‌های مجرب ارائه می‌دهند.
اگر یک جلسه فیزیوتراپی را از دست بدهم چه می‌شود؟
بهتر است با فیزیوتراپیست هماهنگ شوید و جلسه را در اولین زمان ممکن جبران کنید. نظم در جلسات برای اثربخشی درمان بسیار مهم است.