ارگونومی به مطالعه و طراحی محیط‌های کاری، تجهیزات و دستگاه‌ها با هدف افزایش راحتی، بهره‌وری و کاهش ریسک آسیب‌های جسمی می‌پردازد. رعایت اصول ارگونومی در رانندگی، محیط کار و استفاده از دستگاه‌های هوشمند مانند موبایل و تبلت اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله به بررسی اصول ارگونومی در این سه زمینه می‌پردازیم و راهکارهایی برای بهبود وضعیت بدنی و پیشگیری از مشکلات اسکلتی-عضلانی ارائه می‌دهیم.
زندگی مدرن نیازمند فعالیت‌های طولانی‌مدت در محیط‌هایی است که ممکن است به‌درستی با نیازهای جسمی انسان تطبیق داده نشده باشند. در این مقاله از کلینیک امید به این موضوع می‌پردازیم که رانندگی‌های طولانی، کارهای اداری و استفاده مداوم از دستگاه‌های هوشمند همگی می‌توانند به بروز مشکلات اسکلتی-عضلانی منجر شوند. ارگونومی، به‌عنوان یک شاخه علمی، به دنبال بهینه‌سازی تعامل انسان و محیط است تا سلامت جسمانی و کارایی را افزایش دهد.
ارگونومی در حین رانندگی
ارگونومی در حین رانندگی به تنظیم و تطبیق محیط و وسایل نقلیه برای کاهش خستگی و استرس راننده و افزایش راحتی و ایمنی اشاره دارد. انتخاب یک موقعیت مناسب برای نشستن، تنظیم درست صندلی و آینه‌ها، و استفاده صحیح از فرمان و پدال‌ها از اصول اصلی ارگونومی در رانندگی هستند. صندلی باید به گونه‌ای تنظیم شود که راننده بتواند به راحتی به پدال‌ها دسترسی داشته باشد و در عین حال فاصله مناسبی از فرمان داشته باشد. همچنین، آینه‌ها باید طوری تنظیم شوند که میدان دید مناسبی ایجاد کنند و نیاز به تغییر وضعیت بدن برای مشاهده نقاط کور را به حداقل برسانند. رعایت اصول ارگونومی در حین رانندگی نه تنها به بهبود تجربه رانندگی کمک می‌کند بلکه از بروز مشکلات جسمی مانند دردهای کمر و گردن جلوگیری می‌کند و به افزایش ایمنی در جاده‌ها منجر می‌شود.
عوامل خطرزا در رانندگی نامناسب
- وضعیت نامناسب نشستن: نشستن طولانی در وضعیت‌های نادرست می‌تواند به دردهای ناحیه کمر، گردن و شانه‌ها منجر شود.
- ارتعاشات خودرو: لرزش‌های ناشی از جاده و خودرو می‌توانند باعث خستگی و فشار بر ستون فقرات شوند.
- استرس و خستگی: رانندگی طولانی‌مدت، به‌ویژه در ترافیک، می‌تواند باعث استرس و خستگی شده و منجر به وضعیت بدنی نامناسب شود.
اصول ارگونومی در رانندگی
- تنظیم صندلی: صندلی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که راننده به راحتی به فرمان، پدال‌ها و دسته دنده دسترسی داشته باشد. زاویه صندلی باید به‌گونه‌ای باشد که کمر حمایت شود و زانوها کمی خم شوند.
- استفاده از تکیه‌گاه کمری: یک تکیه‌گاه کمری مناسب می‌تواند از ایجاد درد و خستگی در ناحیه کمر جلوگیری کند.
- استراحت‌های منظم: هر دو ساعت رانندگی مداوم نیازمند یک استراحت کوتاه است تا راننده بتواند عضلات خود را کشش دهد و از خستگی جلوگیری کند.
ارگونومی در محیط‌های کاری
ارگونومی در محیط‌های کاری به طراحی و تنظیم فضای کار، تجهیزات، و ابزارها به گونه‌ای اشاره دارد که با نیازهای فیزیکی و روانی کارکنان هماهنگ باشد، تا خستگی، استرس، و خطرات جسمانی کاهش یابد. در یک محیط کار ارگونومیک، میز و صندلی‌ها باید به شکلی تنظیم شوند که کارمند در موقعیتی راحت و طبیعی قرار گیرد و فشاری به ستون فقرات، گردن و دست‌ها وارد نشود. استفاده از وسایلی مانند نگهدارنده‌های مچ دست برای صفحه‌کلید، استندهای مانیتور با ارتفاع مناسب، و استراحت‌های دوره‌ای نیز از جنبه‌های مهم ارگونومی در محیط کار هستند. با پیاده‌سازی اصول ارگونومی، نه تنها بهره‌وری و کارایی کارکنان افزایش می‌یابد، بلکه خطرات ناشی از آسیب‌های شغلی مانند سندرم تونل کارپال، کمردرد و خستگی چشم نیز به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
عوامل خطرزا در محیط کار غیر استاندارد
- نشستن طولانی‌مدت: نشستن طولانی‌مدت پشت میز می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند کمردرد و گردن‌درد شود.
- طراحی ضعیف میز و صندلی: عدم تطبیق میز و صندلی با ابعاد بدنی فرد می‌تواند منجر به خستگی و کاهش بهره‌وری شود.
- استفاده نادرست از تجهیزات: استفاده نامناسب از وسایل اداری مانند کیبورد و موس می‌تواند به درد و آسیب‌های جسمی منجر شود.
اصول ارگونومی در محیط‌های کاری
- تنظیم ارتفاع میز و صندلی: میز و صندلی باید به گونه‌ای تنظیم شوند که فرد بتواند در حالت نشسته زوایای ۹۰ درجه در مفاصل زانو و آرنج داشته باشد.
- استفاده از تکیه‌گاه کمری: صندلی‌های اداری باید دارای پشتی و تکیه‌گاه کمری باشند تا از ستون فقرات حمایت کنند.
- استراحت‌های منظم و حرکات کششی: در طول روز کاری، هر ۳۰ دقیقه یک‌بار به مدت کوتاهی از جای خود برخیزید و حرکات کششی انجام دهید.
- تنظیم صفحه نمایش: صفحه نمایش باید در سطح چشم یا کمی پایین‌تر قرار گیرد تا از خم شدن گردن جلوگیری شود.
ارگونومی در استفاده از موبایل و تبلت
ارگونومی در استفاده از موبایل و تبلت به نحوه صحیح نگه‌داشتن و استفاده از این دستگاه‌ها برای کاهش فشار و آسیب به بدن اشاره دارد. استفاده طولانی‌مدت و نادرست از موبایل و تبلت می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند درد گردن، خستگی چشم، و درد در دست‌ها و مچ‌ها شود. برای بهبود ارگونومی، کاربران باید تلاش کنند تا دستگاه را در سطح چشم نگه دارند تا از خم شدن مداوم گردن جلوگیری شود. همچنین، استفاده از هر دو دست برای نگه‌داشتن و کار کردن با دستگاه می‌تواند فشار را از یک دست کاهش دهد. انجام استراحت‌های منظم و تمرینات کششی برای دست‌ها و گردن نیز به پیشگیری از خستگی و آسیب‌های مزمن کمک می‌کند. رعایت اصول ارگونومی در استفاده از موبایل و تبلت نه تنها راحتی و کارایی کاربران را افزایش می‌دهد، بلکه از بروز مشکلات جسمی در درازمدت نیز جلوگیری می‌کند.
عوامل خطرزا در هنگام استفاده نامناسب از گجت‌های هوشمند
- وضعیت نادرست گردن: خم کردن مداوم گردن برای نگاه کردن به صفحه نمایش موبایل و تبلت می‌تواند به درد گردن و مشکلات ستون فقرات منجر شود.
- استفاده طولانی‌مدت: استفاده طولانی‌مدت از دستگاه‌های هوشمند می‌تواند باعث خستگی عضلات و ایجاد درد در ناحیه دست‌ها و مچ شود.
- تایپ نادرست: تایپ کردن با سرعت بالا و در وضعیت نامناسب می‌تواند باعث درد و فشار در انگشتان و مچ دست شود.
اصول ارگونومی در استفاده از موبایل و تبلت
- نگه داشتن دستگاه در سطح چشم: سعی کنید موبایل یا تبلت را در سطح چشم نگه دارید تا از خم شدن گردن جلوگیری کنید.
- استفاده از تکیه‌گاه: در صورت امکان از تکیه‌گاه برای حمایت از بازوها و مچ‌ها استفاده کنید.
- استراحت‌های منظم: پس از هر ۲۰ دقیقه استفاده از دستگاه، به مدت ۲۰ ثانیه به نقطه‌ای دور نگاه کنید و حرکات کششی انجام دهید.
- تایپ صحیح: در هنگام تایپ کردن، از هر دو دست استفاده کنید و از فشار بیش از حد بر روی انگشتان خودداری کنید.
رعایت اصول ارگونومی در رانندگی، محیط کار و استفاده از دستگاه‌های هوشمند می‌تواند به طور قابل توجهی از بروز
دردهای اسکلتی-عضلانی جلوگیری کرده و کیفیت زندگی و بهره‌وری را افزایش دهد. با انجام تنظیمات ساده مانند تنظیم صندلی و میز، نگه داشتن موبایل در سطح چشم و انجام استراحت‌های منظم می‌توان از آسیب‌های جسمی پیشگیری کرد و سلامت جسمانی را بهبود بخشید.
چقدر تا حالا اشتباه داشتیم خبر نداشتیم